Orhan Kemal'in yaşamına ve eserlerine odaklanan bu yazı, 20. yüzyıl Türkiye'sinin toplumsal gerçekliğini ve işçi sınıfının mücadelesini yansıtan eserlerinin özelliklerini detaylı bir şekilde incelemektedir.
Orhan Kemal, Türk edebiyatının en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilir. 1914 yılında Adana'nın Ceyhan ilçesinde doğan Kemal, gerçek adı Mehmet Raşit Öğütçü'dür. Babası Abdülkadir Kemali Bey, I. TBMM'de Kastamonu milletvekili idi ve Orhan Kemal'in hayatında önemli bir yer tuttu. Kemal, çocukluğunu Adana'da geçirdi ve ailesiyle birlikte çeşitli yerlere taşındı. Ankara'ya taşınan aile, 1923'te Adana'ya döndü ve Orhan Kemal, Adana'da çırçır fabrikalarında işçilik ve kâtiplik yaptı.
Orhan Kemal'in edebi yolculuğu, 1938'de askerliğini yaparken başladı. Maksim Gorki ve Nâzım Hikmet kitapları okuduğu ve yabancı rejimler lehine propaganda yaptığı suçlamalarıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hapiste, ünlü şair Nazım Hikmet ile tanıştı ve ondan Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri aldı. Nazım Hikmet, Kemal'i şiir yerine roman ve öykü yazmaya teşvik etti. İlk düzyazı denemesi "Onsekiz Yaş" adlı romanını Nazım Hikmet'in yardımıyla yazdı ve sonrasında öykü yazmaya yöneldi.
Orhan Kemal, öykülerini "Bacaksız Orhan" takma adıyla yayımladı ve "Balık" adlı öyküsü Yeni Edebiyat dergisinde yayımlandı. Öykülerinde Panait Istrati ve Maksim Gorki eserlerinden etkilendi. Hayatın içinden basit konuları samimi bir dille anlatan Kemal, toplumsal yapıdaki çelişkileri vurgulayan eserler yarattı.
Orhan Kemal'in eserleri arasında öykü, roman, oyun, anı ve inceleme türlerinde çok sayıda eser bulunmaktadır. Önemli eserleri arasında "72. Koğuş", "Murtaza", "Eskici ve Oğulları", "Kardeş Payı" (tiyatroya uyarlanan eserler), "Baba Evi" (otobiyografik roman), "Bereketli Topraklar Üzerinde", "Eskici ve Oğulları" (köy-kent karşıtlığı üzerine ve göç olgusuna dayanan eserler) ve "Murtaza" (bir fabrika çalışanının hikayesi) yer alır. Öyküleri, Anadolu'nun gerçekliğini ve Çukurova'nın toplumsal ekonomik yapısındaki değişimi yansıtır. Sanatının olgun döneminde, özellikle Adana yöresindeki toprak ve fabrika işçilerini konu aldı.
Orhan Kemal'in eserleri, güçlü gözlem gücü ve yalın anlatımıyla tanınır. Olay akışına ve diyaloglara ağırlık verdiği eserleri, toplumsal konuları ve insan hikayelerini ustaca ele alır. Edebiyatına katkıları nedeniyle adına "Orhan Kemal Roman Armağanı" verilmektedir.
